ยาสมุนไพรที่ช่วยในการนอนหลับสบาย และหาง่ายใช้สะดวกใช้กันมานานนับร้อยปี ได้แก่ ตำรับยาหอมเทพจิตร ซึ่งเป็นยาสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ มีสมุนไพรที่เป็นตัวยาหลัก คือ ดอกมะลิ และเกสรดอกไม้ต่าง ๆ น้ำมันหอมระเหยในยาหอมเทพจิตร ช่วยให้เกิดอารมณ์ผ่อนคลาย ช่วยเสริมให้นอนหลับสนิททั้งคืน ทั้งชนิดผงและชนิดเม็ด สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป ควรสร้างบรรยากาศให้เอื้อต่อการนอนหลับ ด้วยการจัดห้องนอนให้มืดสลัว เงียบ สบายตา อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่ควรทำงาน ดูทีวี หรือใช้คอมพิวเตอร์ขณะที่เข้านอนแล้ว มื้อเย็นควรรับประทานอาหารที่ย่อยง่ายและไม่อิ่มท้องจนเกินไป พักผ่อนให้เพียงพอวันละ 6 - 8 ชั่วโมงเพียงเท่านี้ ท่านก็จะมีสุขภาพแข็งแรง อารมณ์ดี และรู้สึกสดชื่น
ในทางการแพทย์แผนไทยระบุสาเหตุของการนอนไม่หลับว่า เกิดจากธาตุไฟในร่างกายมีมากเกินไปทำให้ร่างกายเกิดความร้อน ตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา ส่งผลให้นอนไม่หลับ การที่จะลดธาตุไฟในร่างกายนั้นแนะนำให้ใช้ สมุนไพรที่มีรสขม เย็น จืด มาปรุงเป็นอาหารเพื่อรับประทาน เช่น แกงขี้เหล็ก สะเดาน้ำปลาหวาน ต้มจืดมะระ มะระขี้นกผัดไข่ บวบผัดไข่ หรือผักต้มจิ้มน้ำพริก ส่วนเครื่องดื่มสมุนไพรแนะนำเป็นน้ำใบบัวบก น้ำแตงโม น้ำมะระขี้นก ซึ่งนอกจากการปรุงอาหารให้เป็นยา ก็ควรใส่ใจเรื่องการออกกำลังกาย เพื่อลดธาตุไฟ ในร่างกายลง
